autorka: Kasia Deptuła

Migrena to przewlekła choroba, która znacząco obniża jakość życia pacjentów, powodując nawracające bóle głowy i szereg objawów towarzyszących. U części osób występuje tzw. aura migrenowa, czyli zespół neurologicznych objawów poprzedzających atak. Przyczyny migreny są złożone i obejmują zarówno czynniki genetyczne, jak i neurologiczne. W terapii kluczowe znaczenie ma leczenie doraźne, które łagodzi ból i skraca czas trwania napadu.

Spis treści

1. Czym jest migrena?

• Migrena – u kogo i jak często występuje?

2. Podział migren

• Rzadko występujące postaci migreny
• Migrena u dzieci

3. Przyczyny migreny

• Patomechanizm migreny

4. Migrena i czynniki promigrenowe
5. Objawy migreny

• Objawy zwiastujące migrenę

6. Leczenie migreny

• Leczenie napadów migreny
• Profilaktyka napadów migrenowych
• Migrena a styl życia i suplementacja

7. Migrena – podsumowanie

Co to jest migrena?

Migrena to przewlekła choroba neurologiczna, charakteryzująca się silnymi, nawracającymi bólami głowy, często zlokalizowanymi po jednej stronie. Migrenowym bólom głowy towarzyszą różnorodne objawy, takie jak nudności, nadwrażliwość na światło (fotofobia) i dźwięki (fonofobia). Napady mogą trwać od kilku godzin do nawet kilku dni – u dorosłych zwykle od 4 do 72 godzin.

Jak wyglądają dolegliwości bólowe w migrenie? Ból ma pulsujący charakter, jest jednostronny i osiąga średnie lub duże nasilenie. Wielu pacjentów opisuje go jako „pukanie” lub „uderzenia młotka” synchroniczne z tętnem.

Za rozwój migreny odpowiadają zaburzenia w funkcjonowaniu układu nerwowego oraz naczyń krwionośnych mózgu.

U kogo występuje migrena?

Migrena występuje trzykrotnie częściej u kobiet niż u mężczyzn, szczególnie w wieku 20–30 lat. Choroba ta często ma podłoże genetyczne – osoby, których rodzice cierpią na migrenę, są bardziej narażone na jej rozwój.

Szacuje się, że migrena dotyka od 4 do 20% populacji na świecie. W Polsce na migrenę choruje około 11% społeczeństwa.

WARTO WIEDZIEĆ

⬛ Migrena stanowi kilkanaście procent wszystkich pierwotnych bólów głowy. Pierwsze epizody migreny mogą pojawić się już w dzieciństwie lub w okresie dojrzewania. ⬛

Rodzaje migreny

Migrenę można podzielić ze względu na częstotliwość napadów, a także na podstawie występujących objawów, czyli obrazu klinicznego.

Pod względem częstotliwości wyróżnia się:

• Migrenę epizodyczną – napady bólu głowy pojawiają się do 14 dni w miesiącu. Epizody mogą być rzadkie (do 8 dni) lub częstsze (powyżej 8, ale mniej niż 15 dni).
• Migrenę przewlekłą – ból głowy występuje przez co najmniej 15 dni w miesiącu.

WARTO WIEDZIEĆ

⬛ Należy pamiętać, że nadużywanie leków przeciwbólowych, takich jak niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), ergotamina, tryptany czy opioidy, może prowadzić do przekształcenia migreny epizodycznej w migrenę przewlekłą. ⬛

Drugi podział migreny opiera się na obecności objawów neurologicznych (aury):

• Migrena bez aury – stanowi około 75% przypadków.
• Migrena z aurą – objawy neurologiczne (np. zaburzenia widzenia, mrowienie) pojawiają się do 60 minut przed wystąpieniem bólu. Obejmuje około 25% przypadków.

Rzadko występujące migreny

Wśród rzadziej występujących migren wyróżnia się:

• Migrenę oczną (siatkówkową): Charakteryzuje się przemijającymi zaburzeniami widzenia w jednym oku, takimi jak mroczki, błyski, ślepota jednooczna lub zniekształcone widzenie.
• Migrenę hemiplegiczną: W tej postaci występuje przejściowy niedowład lub osłabienie jednej strony ciała (hemipareza), co może przypominać udar. Mogą występować również zaburzenia mowy i mrowienie. Objawy ustępują, ale mogą trwać od kilku godzin do kilku dni. Migrena hemiplegiczna może mieć podłoże genetyczne.
• Migrenę z aurą z pnia mózgu: Objawia się zawrotami głowy, podwójnym widzeniem, zaburzeniami równowagi, zaburzeniami mowy i szumami usznymi. Jest to rzadka postać migreny, związana z przejściowymi zaburzeniami przepływu krwi w pniu mózgu. Dotyczy ona 10% przypadków migreny z aurą.

Rzadziej występujące typy migreny często charakteryzują się nietypowymi objawami, które wykraczają poza atak migreny kojarzony z jednostronnym bólem głowy.

Migrena u dzieci

Migrena to schorzenie, które może dotykać nie tylko dorosłych, ale również dzieci i młodzież. Choć napady migreny u najmłodszych mogą różnić się od tych obserwowanych u dorosłych, objawy mogą znacząco wpływać na ich codzienne funkcjonowanie.

W przypadku dzieci migrena często manifestuje się w inny sposób niż u dorosłych. Poniżej podałam różnice:

• Ból głowy ma charakter obustronny – w przeciwieństwie do dorosłych, u których ból zwykle obejmuje jedną stronę głowy.
• Nasilenie bólu jest mniejsze – choć ból bywa dokuczliwy, jego intensywność jest często łagodniejsza.
• Czas trwania ataku – u dzieci napady mogą trwać krócej, od jednej do kilku godzin.

W przypadku dzieci wyróżnia się również tzw. migrenę brzuszną. Charakteryzuje się nawracającymi bólami brzucha, którym nie towarzyszą wyraźne przyczyny organiczne.

Przyczyny występowania migreny

Etiologia i patogeneza migreny nadal nie są w pełni poznane. Uważa się, że migrena jest wynikiem złożonych interakcji pomiędzy czynnikami genetycznymi, neurologicznymi i naczyniowymi.

Przyczyny migreny mają złożone podłoże. Wśród nich wymienia się:

• Podłoże genetyczne – Badania wskazują, że migrena może mieć silny komponent dziedziczny. U osób z migreną często stwierdza się mutacje genów odpowiedzialnych za funkcjonowanie kanałów jonowych (np. kanałów wapniowych). Zaburzenia w przewodnictwie jonowym mogą prowadzić do nadmiernej pobudliwości neuronów, co sprzyja występowaniu migreny. Genetyczne predyspozycje mogą także wpływać na nieprawidłowe przetwarzanie bodźców bólowych przez układ nerwowy.

• Podłoże naczyniowe – Przypuszcza się, że nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu krążenia mózgowego odgrywają istotną rolę w patogenezie migreny. Zmiany w tonusie (napięciu) naczyń krwionośnych, zarówno ich skurcz, jak i rozszerzenie, mogą prowadzić do powstawania bólu. Skurcz naczyń może poprzedzać fazę aury, natomiast ich rozszerzenie może odpowiadać za sam ból migrenowy.

• Podłoże neurologiczne – Migrena jest ściśle związana z dysfunkcją układu nerwowego, w tym nerwu trójdzielnego, który jest kluczowy w transmisji bodźców bólowych z obszaru twarzy i czaszki. Aktywacja włókien nerwu trójdzielnego prowadzi do uwalniania neuropeptydów (np. substancji P, CGRP – peptydu związanego z genem kalcytoniny), co skutkuje rozszerzeniem naczyń krwionośnych i stanem zapalnym. Uważa się, że w patogenezie migreny bierze również udział pień mózgu, którego nadaktywność może inicjować napady.

Mechanizmy powstawania bólu podczas ataku migreny

Podczas migreny w organizmie zachodzą procesy, które prowadzą do bólu głowy:

• Spadek poziomu serotoniny powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych, co wywołuje ból.
• Uwalnianie neuropeptydów (np. CGRP) prowadzi do rozszerzenia naczyń i wywołania stanu zapalnego, nasilając dolegliwości bólowe.
• Aktywacja komórek zapalnych w obrębie opon mózgowych powoduje stan zapalny, co zwiększa wrażliwość na bodźce bólowe.

Podsumowując, migrena jest chorobą wieloczynnikową, której rozwój wynika z nieprawidłowej komunikacji pomiędzy układem nerwowym a naczyniowym. Choć dokładne mechanizmy pozostają przedmiotem badań, obecne dane wskazują na ścisłe powiązanie między genetyką, neuroprzekaźnikami i funkcjonowaniem naczyń krwionośnych mózgu.

Czynniki prowokujące napad migreny

U większości osób napady migreny pojawiają się spontanicznie, jednak istnieją czynniki zewnętrzne, które mogą prowokować bóle migrenowe. Należą do nich:

• Zmiany pogody – np. wiatry górskie, zmiany frontów atmosferycznych.
• Bodźce sensoryczne – migreny mogą być prowokowane przez silne światło (np. światło jarzeniowe), migające obrazy (ekrany komputerów, telewizory) lub intensywne zapachy (np. perfumy, dym papierosowy, chemikalia).
• Zaburzenia snu – zarówno zbyt długi, jak i krótki sen.
• Produkty spożywcze – czekolada, sery dojrzewające, czerwone wino, które są źródłem tyraminy, a także substancje słodzące (źródło fenyloalaniny).
• Leki i używki – doustne środki antykoncepcyjne, nitraty (leki rozszerzające naczynia wieńcowe stosowane w niektórych chorobach serca), alkohol.

Dodatkowe czynniki wyzwalające migrenę to:

• Stres i napięcie emocjonalne – długotrwały stres, presja lub przeciążenie emocjonalne mogą prowadzić do napadu migreny. Również nagłe rozluźnienie po stresującym okresie, tzw. weekendowa migrena, bywa częstym zjawiskiem.
• Wysiłek fizyczny – nadmierna aktywność fizyczna, zwłaszcza przy niedostatecznym nawodnieniu lub zmęczeniu, może prowadzić do migreny.
• Odwodnienie i nieregularne posiłki – pomijanie posiłków, długie przerwy między jedzeniem lub niedostateczna ilość płynów mogą zwiększać ryzyko napadu migreny.

Migrena występuje częściej u kobiet, co wiąże się z wpływem zmian hormonalnych. Napady często nasilają się w okresie okołomenstruacyjnym, co jest związane ze spadkiem poziomu estrogenu. Migrena może również pojawiać się częściej w czasie ciąży, menopauzy lub podczas terapii hormonalnej.

Objawy migreny

Migrena charakteryzuje się silnym, pulsującym bólem głowy, który najczęściej jest połowiczy (dotyczy jednej strony głowy). Ból może narastać stopniowo i osiągać duże nasilenie, utrudniając codzienne funkcjonowanie.

Oprócz bólu, migrenie mogą towarzyszyć:

• nudności i wymioty,
• fotofobia (nadwrażliwość na światło),
• fonofobia (nadwrażliwość na dźwięki).

W niektórych przypadkach migrena przebiega z aurą – zespołem objawów neurologicznych poprzedzających napad bólu głowy. W przypadku, np. aury wzrokowej wymienia się błyszczące, drgające plamy w polu widzenia, zygzaki i błyski, a także ubytki w polu widzenia.

Jak długo trwa aura migrenowa? Objawy neurologiczne narastają powoli w ciągu 5–20 minut i trwają do 60 minut. Po nich może nastąpić krótka przerwa bezobjawowa (do 1 godziny), po której rozwija się ból głowy. Czasami przerwa ta jest niezauważalna lub nie występuje.

Objawy zwiastujące migrenę

W przypadku migreny, zarówno z aurą, jak i bez aury, mogą występować tzw. objawy prodromalne, czyli zwiastujące napad. Pojawiają się one od kilku godzin do nawet dwóch dni przed wystąpieniem bólu i ataku migreny.

Objawy zwiastujące migrenę są niespecyficzne i mogą obejmować, m.in.:

• zaburzenia łaknienia,
• zwiększone pragnienie,
• apatię,
• obniżenie nastroju,
• nadmierne ziewanie.

Jak leczy się migrenę?

Leczenie migreny ma na celu złagodzenie objawów podczas napadu oraz zmniejszenie częstotliwości i nasilenia przyszłych ataków. Odpowiednio dobrana terapia poprawia komfort życia pacjenta i ogranicza negatywny wpływ migreny na codzienne funkcjonowanie.

Leczenie napadów migreny

W celu złagodzenia objawów stosuje się leki z różnych grup:

• Tryptany – np. sumatryptan, almotryptan, które działają poprzez zwężenie naczyń krwionośnych mózgu i blokowanie uwalniania neuropeptydów odpowiedzialnych za ból i stan zapalny. Mają najwyższą skuteczność w przypadku, gdy są przyjęte na początku ataku migrenowego.

• Leki przeciwbólowe – paracetamol, kwas acetylosalicylowy, naproksen, ibuprofen, diklofenak, kwas tolfenamowy, metamizol – są skuteczne w łagodzeniu łagodnych i umiarkowanych napadów migreny

• Leki przeciwwymiotne – np. metoklopramid (który dodatkowo wspomaga działanie leków przeciwbólowych przez poprawę ich wchłaniania).

Profilaktyka napadów migrenowych

W celu zmniejszenia częstotliwości i nasilenia napadów migreny stosuje się leki na receptę:

• Beta-blokery – np. propranolol, metoprolol, które obniżają ciśnienie krwi i zmniejszają napięcie naczyń krwionośnych, co zapobiega ich nadmiernemu rozszerzaniu się podczas migreny.
• Leki przeciwpadaczkowe – np. kwas walproinowy, topiramat, które stabilizują aktywność elektryczną mózgu, co zmniejsza pobudliwość neuronów i ryzyko wystąpienia napadu migrenowego.
• Leki przeciwdepresyjne – np. amitryptylina, które wpływają na poziom neuroprzekaźników, co pomaga regulować ból i poprawia jakość snu, zmniejszając tym samym ryzyko wystąpienia migreny.

Pamiętaj, że leki przeciwmigrenowe, np. tryptany mogą wchodzić w interakcje z lekami przeciwdepresyjnymi i zwiększać ryzyko zespołu serotoninowego.

Inne metody leczenia profilaktycznego – w przypadku przewlekłej migreny stosuje się również toksynę botulinową, podawaną podskórnie, która może skutecznie zmniejszać częstotliwość napadów.

Styl życia, suplementacja i migrena

W redukcji ryzyka wystąpienia migreny wymienia się zmianę stylu życia, w której warto zadbać o:

• odpowiednią higienę snu,
• unikanie wyzwalaczy,
• aktywność fizyczną,
• dietę eliminacyjną, w której wyeliminowano duże dawki tyraminy i fenyloalaniny.

W migrenie pomocne są również techniki relaksacyjne, a także suplementacja:

• lepiężnika lub złocienia maruna,
• magnezu,
• witaminy B2,
• koenzymu Q10,
• 5-HTP.

Niektóre badania wskazują również za korzyści związane ze stosowaniem melatoniny, passiflory (męczennicy), kwasów omega-3, czy witaminy B6 (często w duecie z magnezem).

WARTO WIEDZIEĆ

W łagodzeniu migreny może pomóc wypicie mocnej kawy, należy jednak mieć na uwadze, że u niektórych pacjentów kawa może być czynnikiem promigrenowym.

Migrena – podsumowanie

Migrena występuje 3 razy częściej u kobiet niż u mężczyzn i może znacząco wpływać na codzienne funkcjonowanie. Oprócz silnego bólu głowy, pacjenci często doświadczają dodatkowych objawów, takich jak nudności, nadwrażliwość na światło i dźwięki czy zaburzenia widzenia. Skuteczne leczenie migreny obejmuje zarówno terapię doraźną, jak i działania profilaktyczne, które pozwalają zmniejszyć częstotliwość i nasilenie napadów, poprawiając tym samym jakość życia pacjentów.

Ostatnie wpisy

mgr farm. Kasia Deptuła

Medyczny Akapit we własnej osobie. Copywriterka, farmaceutka, psia mama, miłośniczka post-rocka. Uwielbiam kawę.

— 2025 —

medyczny akapit

zdrowa porcja contentu bez recepty!

email: info@medycznyakapit.com

tel. 792 746 165