W jakich lekach stosuje się nikotynę?

Czym jest nikotyna?

Nikotyna jest alkaloidem o działaniu stymulującym. Występuje naturalnie w roślinach z rodziny psiankowatych, takich jak tytoń (Nicotiana tabacum). Choć nikotyna jest znana głównie jako składnik dymu tytoniowego, jej właściwości są wykorzystywane także w medycynie, szczególnie w terapii uzależnień od nikotyny – w ramach tzw. NTZ (nikotynowej terapii zastępczej), czyli farmakologicznego sposobu na rzucenie palenia tytoniu.

Jak nikotyna działa na układ nerwowy?

Nikotyna działa na cały układ nerwowy, szczególnie mózg, wywołując szereg efektów, które prowadzą do uzależnienia. Związek ten szybko przenika przez barierę krew-mózg, wiążąc się z receptorami nikotynowymi w dwóch kluczowych obszarach – układzie limbicznym i korze przedczołowej – odpowiedzialnych za emocje, motywację i procesy decyzyjne. Pobudzenie układu nagrody prowadzi do uwalniania dopaminy, co wywołuje krótkotrwałą euforię, ale jednocześnie nasila uzależnienie. Mózg zaczyna kojarzyć nikotynę z natychmiastową gratyfikacją, co prowadzi do kompulsywnego sięgania po kolejne dawki.

Na poziomie obwodowego układu nerwowego nikotyna stymuluje autonomiczny układ nerwowy, zwiększając wydzielanie adrenaliny i noradrenaliny, co przekłada się na:

• przyspieszenie akcji serca,

• podniesienie ciśnienia krwi,

• skurcz naczyń,

• rozszerzenie źrenic,

• nadmierną potliwość,

• wzrost poziomu glukozy we krwi,

• nudności (przy większych dawkach).

Choć nikotyna na krótko poprawia koncentrację i redukuje stres, jej działanie jest krótkotrwałe i prowadzi do cyklu nałogu, który negatywnie wpływa na zdrowie psychiczne i fizyczne.

Zastosowanie nikotyny w lekach

W medycynie nikotyna jest wykorzystywana w ramach nikotynowej terapii zastępczej (NTZ). Celem tej terapii jest złagodzenie objawów odstawienia u osób rzucających palenie. Produkty lecznicze z nikotyną stosuje się, aby dostarczyć organizmowi kontrolowaną dawkę substancji, jednocześnie eliminując toksyny obecne w dymie tytoniowym.

Regularne stosowanie NTZ w trakcie rzucania palenia zmniejsza ryzyko nawrotów i pomaga stopniowo zmniejszać uzależnienie od nikotyny. Terapia ta zwiększa także szanse na trwałe zerwanie z nałogiem, szczególnie gdy jest połączona z psychologicznym wsparciem i zmianą nawyków.

Formy leków zawierających nikotynę

Leki z nikotyną dostępne są bez recepty i występują w kilku postaciach farmaceutycznych, co pozwala na dopasowanie terapii do indywidualnych potrzeb pacjenta. Różnorodność form umożliwia wybór odpowiedniego tempa uwalniania nikotyny oraz dostosowanie sposobu podania. Przykładowo:

• Plastry transdermalne – zapewniają stałe uwalnianie nikotyny przez skórę, co pomaga w równomiernym utrzymaniu jej poziomu we krwi przez cały dzień. To rozwiązanie minimalizuje wahania poziomu nikotyny, zmniejszając ryzyko napadów głodu nikotynowego i związanych z nim objawów odstawiennych.

• Gumy do żucia, pastylki do ssania – nikotyna uwalniana jest bezpośrednio w jamie ustnej, co pozwala na złagodzenie objawów odstawienia. Są wygodne do stosowania w ciągu dnia, gdy pojawia się nagła potrzeba sięgnięcia po papierosa.

• Aerozole doustne – umożliwiają szybsze wchłanianie nikotyny przez błonę śluzową jamy ustnej w porównaniu do gum czy pastylek, przynosząc ulgę w krótkim czasie.

Najszybsze działanie gwarantuje aerozol, zaś najdłuższe plastry transdermalne.

Korzyści terapeutyczne i wskazania do stosowania nikotyny

Stosowanie leków zawierających nikotynę w ramach NTZ zmniejsza ryzyko nawrotu nałogu oraz ułatwia proces całkowitego zaprzestania palenia. Dzięki kontrolowanemu podawaniu nikotyny minimalizowane są negatywne skutki odstawienia, takie jak drażliwość, zaburzenia koncentracji czy wzmożony apetyt.

Wskazania do stosowania leków z nikotyną obejmują:

• łagodzenie objawów zespołu odstawienia nikotyny,

• wsparcie w redukcji liczby papierosów.

Część pacjentów sięga po leki z nikotyną w sytuacjach, gdy palenie jest niemożliwe, np. w czasie długich podróży, gdzie obowiązuje zakaz palenia.

Działania niepożądane nikotyny

Mimo korzyści terapeutycznych nikotyna pozostaje substancją uzależniającą, a jej stosowanie w formie leków wiąże się z możliwością wystąpienia działań niepożądanych, takich jak:

• bóle i zawroty głowy,

• nudności, niestrawność, wymioty,

• podrażnienie jamy ustnej i gardła,

• czkawka,

• zaburzenia czucia smaku,

• kaszel,

• kołatanie serca, tachykardia,

• bezsenność,

• nerwowość.

Nikotyna w lekach – podsumowanie

Nikotyna, choć kojarzona głównie z nałogiem palenia, znajduje zastosowanie w medycynie jako pomoc w walce z uzależnieniem. Jej właściwości farmakologiczne są wykorzystywane w produktach NTZ, które pomagają palaczom w stopniowym odstawieniu papierosów. Jednak stosowanie leków z nikotyną wymaga odpowiedzialnego podejścia, aby skutecznie wesprzeć proces rzucania palenia i zminimalizować ryzyko związane z uzależnieniem.

PS. Spodobał Ci się mój artykuł? Jeśli tak, to rzuć groszem na dalsze wsparcie działalności blogowej!

Zajrzyj na:

• suppi.pl
• buycoffee.to

Wpłać ile chcesz :)

ARTYKUŁ MA CHARAKTER INFORMACYJNY i nie stanowi porady medycznej.

Z czego korzystałam pisząc ten tekst?

• https://go.drugbank.com/drugs/DB00184, dostęp 25/12/2024
• https://www.drugs.com/cons/nicotine-oral-oromucosal.html, dostęp 25/12/2024
• Ulotki i CHPL leków z nikotyną zarejestrowanych na terenie RP