02 lutego 2025

Patient compliance – dlaczego przestrzeganie zaleceń lekarskich jest tak ważne?

Przestrzeganie zaleceń lekarskich nie tylko pomaga w skutecznym leczeniu, ale także chroni przed powikłaniami i skutkami ubocznymi leków. Współpraca z lekarzem to fundament skutecznego leczenia. Dzięki niej możemy uniknąć powikłań, szybciej wrócić do zdrowia i cieszyć się lepszą jakością życia.

W tym artykule dowiesz się, dlaczego patient compliance jest tak ważny, jakie są bariery w jego zachowaniu i jak możesz poprawić swoją współpracę z lekarzem, by cieszyć się zdrowiem i dobrym samopoczuciem. Ważnym aspektem są również czynniki psychologiczne i technologiczne, które mogą znacząco wpłynąć na poziom compliance.

Spis treści

Patient compliance – czym jest?
Czy patient compliance jest ważne?
Czynniki wpływające na patient compliance
Patient compliance – jak poprawić?
Podsumowanie

Co to jest patient compliance?

Patient compliance to stopień, w jakim pacjent przestrzega zaleceń lekarskich, przede wszystkim w zakresie stosowania leków.

Nieco szerszym pojęciem obok patient compliance jest tzw. adherence określany jako zakres, w jakim zachowanie pacjenta odnosi się do:

regularnego przyjmowania leków,
stosowania odpowiedniej diety,
modyfikacji stylu życia,
wykonywania badań kontrolnych.

Zatem terminy patient compliance i adherence wzajemnie się przenikają i uzupełniają.

Kluczowa w procesie od diagnostyki po leczenie jest współpraca pacjenta z lekarzem – im lepsza, tym większa szansa na skuteczność terapii, kontrolę choroby i unikanie powikłań oraz poprawę jakości życia. Warto jednak mieć na uwadze fakt, że nieco inne oczekiwania na linii lekarz-pacjent będą mieć osoby młode, a starsze i często schorowane. Dlatego w moim odczuciu przenikają się tutaj dwie ściśle ze sobą związane sfery:

chęć kontroli objawów choroby przez lekarza,
wiedza nt. oddziaływania objawów na życie pacjenta.

WAŻNE INFORMACJE

Wiele danych wskazuje, że:

mniej niż 50% chorych stosuje zalecany schemat leczenia (wiąże się to m.in. z drogą podania leku, czasem trwania terapii, skutkami ubocznymi, smakiem leku czy warunkami przechowywania produktów leczniczych),
ponad 70% pacjentów skarży się na brak omawiania potencjalnych skutków ubocznych leków, które decydują o przerwaniu leczenia (a ponad 60% lekarzy twierdzi, że to robi),
pacjenci rzadko pamiętają więcej niż 50% usłyszanych informacji dłużej niż 5 minut po zakończeniu wizyty (krótki czas wizyty, który regulują założenia systemowe).

Dlaczego przestrzeganie zaleceń lekarskich jest tak ważne?

Brak stosowania się do zaleceń lekarza ma poważne skutki zarówno dla pacjenta, jak i dla całego systemu opieki zdrowotnej.

Do najważniejszych konsekwencji braku przestrzegania patient compliance należą:

Problemy zdrowotne u pacjenta – brak poprawy lub pogorszenie stanu zdrowia, zwiększone ryzyko powikłań.
Wyższe koszty leczenia – niewłaściwa terapia może prowadzić do konieczności stosowania droższych metod leczenia.
Obciążenie systemu ochrony zdrowia – większa liczba wizyt u lekarza i hospitalizacji powoduje wzrost kosztów dla systemu.
Psychologiczne skutki dla pacjenta – brak efektów leczenia może powodować frustrację, brak zaufania do lekarza i spadek motywacji do dalszego leczenia.

Co wpływa na przestrzeganie zaleceń lekarskich?

Część osób uzna to zdanie za mało odkrywcze, jednak wiele czynników może sprawić, że pacjent nie stosuje się do zaleceń. Można je podzielić na trzy grupy: związane z pacjentem, lekarzem i systemem opieki zdrowotnej. Ich wzajemne oddziaływanie decyduje o skuteczności terapii.

Z patient compliance ściśle powiązane jest również pojęcie health literacy, czyli tzw. kompetencje zdrowotne.

Czynniki związane z pacjentem na przestrzeganie patient compliance:

Brak wiedzy i chęci jej zdobywania – pacjent może nie rozumieć, na czym polega jego choroba i dlaczego powinien stosować się do zaleceń, ale nie wykazuje zainteresowania w zakresie poszerzania informacji nt. choroby, jej leczenia i zaleceń dietetycznych.
Obawy – lęk przed skutkami ubocznymi leków może zniechęcać do ich przyjmowania, a także strach przez badaniem, które może okazać się potencjalnie bolesne i nieprzyjemne.
Zapominanie – w natłoku codziennych obowiązków pacjenci mogą pomijać dawki leków.
Styl życia – zmiana przyzwyczajeń (np. diety) może być trudna do wdrożenia, np. rzucenie palenia.
Złożoność zaleconego leczenia – skomplikowany system dawkowania różnych leków, np. co drugi dzień, co obniża tzw. persistence, czyli wytrwałość w leczeniu.
Czynniki demograficzne – wiek, płeć, wykształcenie.
Choroby towarzyszące – związane z nimi objawy i ciężkość schorzenia.

Czynniki związane z lekarzem, które utrudniają patient compliance to:

Zbyt skomplikowane wyjaśnienia lub ich brak – jeśli lekarz używa trudnych terminów, często żargonu, pacjent może nie zrozumieć zaleceń.
Krótki czas wizyty – brak możliwości szczegółowego omówienia leczenia i diagnostyki.
Brak indywidualnego podejścia – pacjent, który nie czuje się wysłuchany, nie ma dla niego wyznaczonej przestrzeni na zadawanie pytań.

Czynniki systemowe utrudniające przestrzeganie zaleceń lekarskich to m.in.:

Długi czas oczekiwania na wizyty, np. kilka tygodni lub miesięcy – utrudnia regularne konsultacje.
Trudny dostęp do specjalistów – brak szybkiej diagnozy i możliwości modyfikacji leczenia, np. zmiany leków.
Problemy ze zrealizowaniem recepty – źle wystawiona recepta z niedokładnym dawkowaniem, które przekracza możliwość wydania przepisanej ilości leku.

patient compliance zalecenia lekarskie infografika medyczny akapit

Patient compliance – infografika od Medyczny Akapit

Jak poprawić patient compliance? – Praktyczne wskazówki

Zwiększenie compliance wymaga działań zarówno ze strony pacjenta, jak i systemu opieki zdrowotnej. Kluczową rolę odgrywa edukacja pacjenta, zrozumienie jego obaw i zastosowanie nowoczesnych rozwiązań wspierających leczenie.

Oto kilka sprawdzonych metod mając na celu poprawę przestrzegania zaleceń:

Edukacja – pacjent, który rozumie swoją chorobę i wie, dlaczego musi się leczyć, jest bardziej skłonny do współpracy – źródła wiedzy powinny opierać się o EBM (Evidence-Based Medicine).
Lepsza komunikacja – otwarta i szczera rozmowa między pacjentem a lekarzem to podstawa sukcesu.
Szukanie wsparcia – rodzina i przyjaciele mogą być ogromnym wsparciem w procesie leczenia.
Wewnętrzna motywacja – pacjent powinien znaleźć w sobie motywację do leczenia, np. chęć powrotu do zdrowia.
Wsparcie technologiczne – aplikacje mobilne przypominające o lekach czy możliwość kontaktu z lekarzem przez Internet (w ramach telemedycyny) to duże ułatwienie.

Istotną rolę w przestrzeganiu zaleceń lekarskich przez pacjenta odgrywa farmaceuta będący edukatorem.

Patient compliance – podsumowanie

Patient compliance to klucz do skutecznego leczenia. Warto pamiętać o edukacji, komunikacji, wsparciu, technologiach i motywacji. Współpraca z lekarzem to podstawa sukcesu. Nowoczesne technologie mogą odegrać kluczową rolę w poprawie compliance, szczególnie wśród młodszych pacjentów.

Zastanów się, czy Ty również przestrzegasz zaleceń lekarskich. Jeśli masz problemy z patient compliance, porozmawiaj z lekarzem, poszukaj wsparcia, skorzystaj z dostępnych technologii.

PS. Spodobał Ci się mój artykuł? Jeśli tak, to rzuć groszem na dalsze wsparcie działalności blogowej!

Zajrzyj na: