Kwas moczowy we krwi – badanie, normy. Co oznacza podwyższony kwas moczowy?

Co to jest kwas moczowy?

Kwas moczowy to związek chemiczny powstający w wyniku rozkładu puryn* – substancji obecnych w komórkach organizmu oraz w niektórych produktach spożywczych, takich jak mięso, ryby czy rośliny strączkowe. Jego nadmiar we krwi, znany jako hiperurykemia, może prowadzić do rozwoju dny moczanowej i kamicy moczanowej, a także może wiązać się z występowanie chorób sercowo-naczyniowych, zespołu metabolicznego czy nadciśnienia tętniczego.

 

TRUDNE POJĘCIE❗

Puryny to związki budujące DNA i RNA, czyli materiał genetyczny każdej komórki (zarówno, roślinnej, jak i zwierzęcej). Ulegają one przemianie do związków jak ksantyny kolejno przekształcanych do kwasu moczowego za pomocą specyficznego enzymu, jakim jest oksydaza ksantynowa.

 

Jakie są normy kwasu moczowego?

Normy poziomu kwasu moczowego we krwi są następujące:

• Kobiety: 2,4–5,7 mg/dl,

• Mężczyźni: 3,4–7,0 mg/dl.

 

Stężenie przekraczające 7 mg/dl określa się jako hiperurykemię. Może ona prowadzić do przesycenia płynów ustrojowych kryształami kwasu moczowego, co z kolei może powodować objawy chorobowe, takie jak dna moczanowa czy kamica nerkowa.

 

Dlaczego normy kwasu moczowego są różne u kobiet i mężczyzn? Wynika to z wpływu hormonów płciowych, np. estrogeny u kobiet zwiększają wydalanie kwasu moczowego, dlatego hiperurykemia pojawia się częściej w okresie menopauzy. Z kolei u mężczyzn występuje zwykle większa masa mięśniowa, co wiąże się z wyższym metabolizmem.

 

>> Przeczytaj również: Czym są podstawowe badania krwi?

 

Kiedy i po co bada się poziom kwasu moczowego?

Badanie poziomu kwasu moczowego zleca się w następujących sytuacjach:

• Podejrzenie dny moczanowej lub kamicy moczanowej,

• Monitorowanie chorób metabolicznych, takich jak nadciśnienie tętnicze, zespół metaboliczny czy choroby sercowo-naczyniowe,

• Ocena ryzyka zaburzeń, takich jak otyłość, hiperglikemia czy insulinooporność,

• Kontrola skutków leczenia farmakologicznego, np. stosowania diuretyków, chemioterapii czy innych leków wpływających na metabolizm kwasu moczowego.

 

>> Zobacz także artykuł nt. hipoglikemii – przeciwstawnego stanu do hiperglikemii (podwyższonego poziomu glukozy we krwi).

 

Kwas moczowy – badanie z krwi czy z moczu?

Poziom kwasu moczowego można oznaczyć zarówno we krwi, jak i w moczu, w zależności od celu diagnostycznego:

• Badanie z krwi – najczęściej wykonywane, pozwala określić ogólny poziom kwasu moczowego w organizmie.

• Badanie z moczu – polega zwykle na analizie dobowej zbiórki moczu i służy ocenie wydalania kwasu moczowego przez nerki.

 

Podwyższony kwas moczowy – przyczyny

Do hiperurykemii mogą przyczyniać się:

• Uwarunkowania genetyczne,

• Choroby metaboliczne, np. otyłość, dyslipidemia, hiperglikemia, insulinooporność, a także schorzenia przewlekłe, takie jak nadciśnienie tętnicze,

• Choroby endokrynologiczne: niedoczynność tarczycy, nadczynność przytarczyc,

• Choroby nowotworowe i ich leczenie: np. zespół rozpadu guza, chemioterapia,

• Niewydolność nerek: zmniejszone wydalanie kwasu moczowego,

• Stosowanie leków: diuretyki (leki moczopędne z grupy tiazydów i tiazydopodobnych, diuretyki pętlowe), kwas acetylosalicylowy w małych dawkach,

• Zatrucie ołowiem.

 

Czynniki ryzyka hiperurykemii obejmują także:

• Wiek, płeć męską oraz okres pomenopauzalny u kobiet,

• Nadmierny wysiłek fizyczny,

• Dietę bogatą w białko i puryny (np. mięso, owoce morza), która powoduje również wzrost amoniaku i mocznika,

• Alkohol etylowy – szczególnie piwo i mocne alkohole,

• Głodzenie się, które może prowadzić do wzrostu poziomu kwasu moczowego oraz kreatyniny.

 

Podwyższony kwas moczowy często występuje bezobjawowo, ale w zaawansowanych przypadkach może powodować objawy dny moczanowej, kamicy nerkowej czy uszkodzenia nerek.

 

>> Przeczytaj czym jest miażdżyca tętnic na blogu Medycznego Akapitu!

 

Co oznacza niski kwas moczowy?

Niski poziom kwasu moczowego (hipourykemia) jest rzadkim zjawiskiem, które może wynikać z różnych przyczyn, takich jak:

• Choroby wątroby, które zaburzają metabolizm puryn,

• Niedobory pokarmowe, np. cynku,

• Choroby genetyczne, związane z metabolizmem kwasu moczowego,

• Zaburzenia nerkowe, prowadzące do nadmiernego wydalania kwasu moczowego,

• Stosowanie niektórych leków, np. leków obniżających poziom kwasu moczowego.

 

Hipourykemia rzadko wiąże się z poważnymi objawami i najczęściej nie stanowi zagrożenia dla zdrowia. Jednak wynik poniżej normy zawsze warto skonsultować z lekarzem, aby upewnić się, że nie jest związany z innymi schorzeniami.

 

Badanie poziomu kwasu moczowego we krwi – najważniejsze informacje

 

Jak przygotować się do badania kwasu moczowego?

Aby uzyskać wiarygodne wyniki badania poziomu kwasu moczowego, należy:

• Być na czczo, gdzie w dniu poprzedzającym badanie ostatni posiłek powinien być spożyty nie później niż o godzinie 18:00,

• Unikać intensywnego wysiłku fizycznego na 24 godziny przed badaniem,

• Ograniczyć spożycie alkoholu oraz produktów bogatych w puryny, takich jak mięso, owoce morza czy rośliny strączkowe,

• Poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, które mogą wpływać na poziom kwasu moczowego.

 

Przestrzeganie tych zaleceń pozwala uzyskać najbardziej miarodajne wyniki i uniknąć ich zafałszowania.

 

Badanie kwasu moczowego – FAQ

Poniżej często zadawane pytania nt. badania kwasu moczowego.

 

Jak obniżyć stężenie kwasu moczowego?

Najważniejsze kroki obejmują zmniejszenie spożycia produktów bogatych w puryny, zwiększenie aktywności fizycznej, nawodnienie organizmu.

 

Czy dieta zbija lub podnosi kwas moczowy?

Tak. Dieta bogata w puryny, alkohol i przetworzoną żywność może podnosić poziom kwasu moczowego. Ograniczenie tych produktów oraz spożywanie warzyw i pełnoziarnistych zbóż pomaga go obniżyć.

 

Jakie są leki na zbyt wysoki kwas moczowy?

Leki na receptę, takie jak allopurynol czy febuksostat, zmniejszają produkcję kwasu moczowego poprzez hamowanie działania enzymu oksydazy ksantynowej, który odpowiada za jego powstawanie.

 

Czy istnieją zioła na kwas moczowy?

Zioła, takie jak pokrzywa, mniszek lekarski czy skrzyp polny, mogą wspomagać usuwanie kwasu moczowego z organizmu. Trudno jednak stwierdzić na ile są skuteczne w leczeniu hiperurykemii.

 

Czy na badanie kwasu moczowego muszę iść na czczo?

Tak, badanie na czczo gwarantuje uzyskanie poprawnego wyniku. Spożycie posiłku zbyt późno przed badaniem może zawyżyć poziom kwasu moczowego we krwi, dlatego zaleca się powstrzymanie się od jedzenia przez 6–8 godzin przed pobraniem próbki.

 

PS. Spodobał Ci się mój artykuł? Jeśli tak, to rzuć groszem na dalsze wsparcie działalności blogowej!

Zajrzyj na:

• suppi.pl
• buycoffee.to

Wpłać ile chcesz :)

 

ARTYKUŁ MA CHARAKTER INFORMACYJNY i nie stanowi porady medycznej.

---

Z czego korzystałam pisząc ten tekst?

• Ostrowska, Lucyna; Orywal, Karolina; Stefańska, Ewa. Diagnostyka laboratoryjna w dietetyce. Red. Ostrowska, Lucyna . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023, 438 s. ISBN 978-83-01-23288-7, doi: https://doi.org/10.53271/2023.143
• Otyłość i jej powikłania. Red. Ostrowska, Lucyna; Bogdański, Paweł; Mamcarz, Artur . : PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2021, 1056 s. ISBN 978-83-200-6584-8, doi: https://doi.org/10.53270/2021.022
• Skoczyńska M, Chowaniec M, Szymczak A, Langner-Hetmańczuk A, Maciążek-Chyra B, Wiland P. Pathophysiology of hyperuricemia and its clinical significance - a narrative review. Reumatologia. 2020;58(5):312-323. doi: 10.5114/reum.2020.100140. Epub 2020 Oct 29. PMID: 33227090; PMCID: PMC7667948.